Circulair ontwerpen gaat hand in hand met de circulaire economie, die zich inzet voor hergebruik van producten en het loslaten van het paradigma van gebruiken en weggooien. Het uiteindelijke doel van circulair ontwerpen is het beschermen van het milieu.

Het concept van de circulaire economie ontstond in de jaren tachtig als tegenhanger van de lineaire economie – dat van het wegwerpparadigma – toen men zich begon te realiseren dat dit systeem van productie en consumptie, gebaseerd op de overexploitatie van eindige natuurlijke hulpbronnen, in toenemende mate onhoudbaar werd voor de planeet. Tegenwoordig is deze vorm van economie in opmars en kan ze een sleutelrol spelen in de strijd tegen klimaatverandering.

De MacArthur Foundation, een van de belangrijkste pleitbezorgers van het circulaire model, omschrijft het als “een alternatief dat probeert te herdefiniëren wat groei is, met voordelen voor de samenleving als geheel en vooral voor het milieu”. Het is gebaseerd op verschillende principes , maar een van hen benadrukt het belang van het verminderen van vervuilingsniveaus en afval door ontwerp. Dit is waar het concept van circulair ontwerp om de hoek komt kijken.

Circulair ontwerpen richt zich op het creëren van producten en diensten voor de circulaire economie, vandaar de zeer nauwe samenhang. De sleutel ligt in het heroverwegen van het proces vanaf het begin, zodat materie, net als biologische processen zelf, een regeneratieve levenscyclus heeft voor de duurzaamheid van de planeet, d.w.z. het wordt herhaaldelijk nuttig door te worden gerepareerd, hergebruikt, gerecycled of getransformeerd.

Principes van Circulair ontwerp

Volgens Tim Brown, uitvoerend directeur van het Amerikaanse ontwerpbureau IDEO en een vooraanstaand voorstander van Design Thinking, houdt circulair ontwerpen in dat producten en hun componenten vanaf het begin worden ontworpen met een circulaire mentaliteit. In het geval van een brug zou het bijvoorbeeld zijn om vanaf het begin na te denken over hoe de prefab liggers te recyclen, zodat ze op verschillende manieren kunnen worden hergebruikt als de levensduur kunstwerk voorbij is.

Volgens The Circular Design Guide, een initiatief van de MacArthur Foundation in samenwerking met IDEO, zijn de principes van circulair ontwerpen:

Begrijpen
Leer meer over verschillende circulaire ontwerpoplossingen en krijg een beter begrip van hoe je van lineair naar circulair denken kunt gaan.

Definiëren
Formuleer een uitdaging, vind kansen voor circulariteit, of je nu een project start of een bestaand project herziet, en stel doelen.

Maken
Gebruikersbehoeften begrijpen, ideeën uitwisselen, concepten ontwikkelen, tastbaar maken door prototypes te bouwen en testen om ervan te leren.

Toepassen
Breng het concept op de markt om feedback te verzamelen waarmee het product of de dienst kan evolueren en de nodige veranderingen kan genereren.

Een inzet voor circulair ontwerpen heeft een aantal voordelen die uiteindelijk een impact hebben op het welzijn van het milieu:

• Minimaliseert het verbruik van hulpbronnen en de productie van afval. Het is net zo belangrijk om duurzame materialen te kiezen als om het verbruik van energie, water en andere hulpbronnen die tijdens de fabricage en het daaropvolgende gebruik worden gebruikt, evenals de hoeveelheid geproduceerd afval te verminderen.
• Optimaliseert productie en logistiek. Het idee is om tijdens deze processen de uitstoot van verontreinigende stoffen zoveel mogelijk te verminderen, bijvoorbeeld door nabijheidscriteria op te nemen in de keuze van leveranciers.
• Verlengt de gebruiksduur van producten. In tegenstelling tot de cultuur van geprogrammeerde veroudering, die bijzonder schadelijk is voor het milieu, kiest dit type ontwerp voor duurzame en resistente materialen.
• Het vergroot het bewustzijn van duurzaamheid. Producten die op deze manier zijn ontworpen, worden steeds meer gevraagd door een samenleving die betrokken is bij de bescherming van de biodiversiteit en de strijd tegen de opwarming van de aarde.

Circulair en klimaatneutraal in 2030

Het consortium van Movares, KplusV en Alba Concepts helpt Rijkswaterstaat de komende jaren met heldere, haalbare adviezen en implementatie, zodat we gezamenlijk de schouders zetten onder deze enorme opgave. Zo behalen we de doelstellingen van Rijkswaterstaat om in 2030 circulair te werken en klimaatneutraal te zijn. RWS neemt hiermee de koploperpositie in en is een voorbeeld voor anderen in de transitie naar de circulaire economie.

Bronnen: Movares, Iberdrola